تورکجه قرامری

• بویا(رنگ) Boya: آغ، یاشێل، گؤی.

• نه‌جۆرلوک Nəcürlük: یاخشێ، پیس.

• اؤلچو و حجم Ölçü və həcm: اوُجا، قێسا، نارێن.

• داد Dad: شیرین، آجێ، ایتی.

• اۆزونده‌کی علامت Üzündəki əlamət: شیل، قوجا، گنج.

• ایستی‌لیک و آغێرلێق İstilik və ağırlıq: سرین، یۆنگول، اێلێق، آغێر، قاینار.

• لێ lı، لی li، لوُ lu، لۆ lü: دادلێ، بیلگی‌لی، دوُزلو، دؤزۆملۆ.

• سێز sız، سیز siz، سوُز suz، سۆز süz: دادسێز، سس‌سیز، یولسوز، کۆلسۆز.

• چێ çı، چی çi، چوُ çu، چۆ çü: قاچاقچێ، دمیرچی، اودونچو، دؤیۆشچۆ.

• لێق lıq، لیک lik، لوُق luq، لۆک lük: آغاجلێق، کؤلگه‌لیگ، دونلوق، گۆنلۆک.

• کێ kı، کی ki، کۆ kü: آخشامکێ، بیلدیرکی، بۇگۆنکۆ، سحرکی، دۆنن‌کی. [دۆننکی سؤزون چوخ اۆرَگه‌یاتان اێدێ.]
  

• کێ kı، کی ki: آتامداکێ، ائوده‌کی. [ائوده‌کی کؤینَگیم آغ‌دیر.]
  

• جێل cıl، جیل cil، جوُل cul، جۆل cül (بوُ اکلر ایله باجارێق، خاصیت، حدسیز علاقه و ... بیلدیرن صیفتلر یارانێر): آردێجێل، ایشجیل، قوهومجول، اؤلۆمجۆل، دووشانجیل.

• اؤرنک: قاچان، گؤرَن، یازێلمایان، آنلاشێلمایان.

• مێش mış، میش miş، موُش muş، مۆش müş: قوجالمێش، دیریلمیش، قوُرولموش، گؤرمۆش.

• ار ar، _َر ər: آخار، گۆلر.

• اجاق acaq، _َجَک əcək (یاجاق yacaq، یه‌جَک yəcək): اولاجاق، گلجک، یاشایاجاق، اله‌یه‌جَک. [بوُ اولاجاق بیر ایش‌دیر.]
  

• مالێ malı، مه‌لی məli: آتمالێ، یئمه‌لی.

• اسێ ası، _َسی əsi (یاسێ yası، یه‌سی yəsi): یازاسێ، اوخویاسێ، گؤره‌سی، بۆرۆیه‌سی. [یازاسێ مکتوب].
  

• ما ma، مه mə: آلێنما، بیچمه.

• اغان ağan، _َگن/_َیَن əyən [داییمی خاصیتی بیلدیرن صیفت یارادێر]: قاچاغان، گۆله‌ین.

• قان qan، کن kən [خاصیت و کئیفیتی بیلدیریر]: چالێشقان [اؤیرنجی]، دؤیوشکن [عسگر].

• اق aq، _َک ək: قورخاق، ایشلک (ایشله‌+ک).

• «غێن ğın، غوُن ğun، گین gin، گۆن gün» و «قێن qın، قوُن qun، کین kin، کۆن kün»: سؤز جینگیلتی‌لی سس‌سیزله بیتسه: آزغێن، سولغون، ازگین، دۆزگون؛ سؤز کار سس‌سیزله بیتسه: ساتقێن، توُتقون، کسکین، کۆسکۆن.

• اێجێ ıcı، ایجی ici، اوُجو ucu، اۆجۆ ücü (کؤک سسلی ایله بیتسه، کؤک ایله اکین آراسێندا «ی y» گلر) [پئشه، وظیفه، باجارێق و کئیفیتی بیلدیریر.]: آلێجێ، کئچیجی، یوروجو، سۆرۆجۆ، پارتلایێجێ، اله‌ییجی، قورویوجو، بۇیوروجو.
  

• اێق ıq، ایک ik، اوُق uq، اۆک ük: یێخێق [دیوار]، کسیک، اوچوق، سؤنۆک [چیراق]، چۆروک [مئیوه].
  

• جاق caq، جک cək: اوتانجاق، سئوینجک.

• اێنج ınc، اینج inc، اوُنج unc، اۆنج ünc: قورخونج [حادیثه]، گۆلۆنج [ایش].

• ج c [خاصیت بیلدیریر]: قێسقانج، ایگرنج.

• اێم ım، ایم im، اوُم um، اۆم üm: آتێم، ایچیم، توُتوم، بؤلۆم.

• دێق dıq، دیک dik، دوُق duq، دۆک dük: آلدێغێم، سئودیگیم، توُتدوغوم، گؤردۆگۆم.
  

• ه ə: کسه [یول].

عربجه‌دن آلێنما اؤن و سون قوشمالار ایله دۆزلن صیفتلر:

• لا la: لامذهب، لاقئید.

• ی i: ایقتیصادی، جیدّی، شرطی، فنّی، طبیعی، حقیقی، تِکنیکی؛ معنوی، کیمیَوی، لوغوی.

• بئ be: بئکئف (=کئفسیز)، بئساواد (=ساوادسێز)، بئحال (=حالسێز).

• نا na: نامرد، ناخوش، ناکیشی، ناحق، ناشۆکۆر.

• با ba: باصفا (=صفالێ)، باادب (=ادبلی)، باساواد (=ساوادلێ)

• دار dar: امکدار، ائلدار، کیتابدار.

• کار kar: طلبکار، داواکار، پئشه‌کار، پئیمان‌کار.

• باز baz: اویون‌باز، قوهوم‌باز، کلکباز.

• آنتی anti: آنتی‌فاشیزم، آنتی سوسیالیست.

• آ a: آنورمال.

• ایزم izm: سوسیالیزم، بوُدیزم، کوُبیزم، فاشیزم.

• ایست ist: سوسیالیست، فولکوریست، امپِریالیست.

• ایو iv: آکتیو، اوبیکتیو (واقعی).

• ل l: فورمال، نورمال، سوسیال.

• لوژی loji: سوسیولوژی، پسیکولوژی، تِکنولوژی.

• تیک tik: سیتِماتیک، گراماتیک، فونئتیک.

• یک ik: مورفولوژیک، ائتیک، تیپیک.
  

• ایکی صیفتین تَکرارێندان دۆزَلَنلر: یاشێل-یاشێل [چمنلر] yaşıl-yaşıl.

• ایکی آدلێق صیفتدن دۆزلنلر: گۆللو-چیچک‌لی güllü-çiçəkli، باغلێ-باغچالێ bağlı-bağçalı.

• بیر ساده صیفت و بیر آدلێق صیفتدن دۆزلنلر: اوجابویلو ucaboylu، ایستی‌قانلێ istiqanlı.

• بیر ساده صیفت و بیر آددان دۆزلنلر: دیک‌باش dikbaş، گؤی‌گؤز göygöz.

• بیر ائیلملیک صیفت و بیر آددان دۆزلنلر: آچێق‌گؤز açıqgöz.

• باغلێلێق اکی اولان بیر آد ایله بیر صیفتدن دۆزلنلر: گؤزوتوخ gözütox، دیلی‌شیرین dilişirin.

• بیر باغلێلێق اکی اولان آدلا بیر آددان دۆزلنلر: اۆستو-اؤرتولو üstü-örtülü، گؤزوقانلێ gözüqanlı.

• بیر باغلێلێق اکی اولان آدلا بیر ائیلملیک صیفتدن دوزلنلر: آلنێ-آچێق alnı-açıq، یولونو-آزمێش yolunu-azmış.

• مۆرکب ائلیملردن دۆزلنلر: تأیید اولونان tə`id olunan.

• «دان dan، دن dən» شکیلچی‌لی بیر آد و بیر صیفتدن دۆزلنلر: داشدان-یوُموشاق daşdan-yumuşaq، دیلدن-ایتی dildən-iti.

• بیر سای و بیر ساده آددان دۆزلنلر: بئش‌بوجاق büşbucaq، دؤردقاپێلێ dördqapılı، یئددی‌دگیرمان yeddidəyirman.

• بیر صیفت و بیر آددان دۆزلنلر: خوشبخت، بدطینت، بین‌الخلق.

• بیر سای و بیر آددان دۆزلنلر: یکرنگ.

• بیر آد یوخسا اصل صیفت و بیر ائیلملیک صیفتدن دۆزلنلر: قوُش‌باز، وطن‌پرور، بدخواه، حق‌شۆناس، خوشبین، ائل‌دار، دیلبر، مردوم‌آزار، خودپسند، صنعتکار، زرگر، ساعاتساز، زحمتکش، پالان‌دوُز.