اون‌اوچونجو درس: اکلرین یازیلیشی
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
1. کلمه‌لرین سون سسلی‌سی‌نین آنجاق قالێن ویا اینجه‌لیگینه باغلێ اولان شکیلچیلر، ایکی شکیل‌لی اولور. بئله شکیلچیلرین قالێن‌لارێندا «ا a» اینجه‌لرینده ایسه «ه ə» سسلی‌سی ایشلَنیر. اؤرنک:
2. کلمه‌نین سون سسلی‌سی‌نین قالێن ویا اینجه‌لیگی، هابئله دوداقلانان ویا دوداقلانمایان اولماسێنا باغلێ اولان شکیلچیلر دؤردچئشیدلی اولور. بئله اکلرین قالێن‌لارێندا، سسلی اوُیغون‌لوغو قانونونا گؤره «ێ ı» یوخسا «وُ u»، اینجه‌لرینده ایسه «ی i» یوخسا «ۆ ü» ایشلَنیر. اؤرنک:
- قالێن سؤزدگیشدیریجی اکلر: لار lar---> قاپێلار Qapılar، دا da---> اوخولدا Oxulda، دان dan---> اوزاق‌دان Uzaqdan
- اینجه سؤزدگیشدیریجی اکلر: لر lər---> ائولر Evlər، ده ---> گۆنده Gündə، دن ---> چیچک‌دن Çiçəkdən
- قالێن سؤزدۆزَلدیجی اکلر: ما ma---> توولاما Tovlama، ان an---> آلێشان Alışan
- اینجه سؤزدوزَلدیجی اکلر: مه mə---> دۆزمه Düzmə، _َن ən---> سئوینَن Sevinən
2. کلمه‌نین سون سسلی‌سی‌نین قالێن ویا اینجه‌لیگی، هابئله دوداقلانان ویا دوداقلانمایان اولماسێنا باغلێ اولان شکیلچیلر دؤردچئشیدلی اولور. بئله اکلرین قالێن‌لارێندا، سسلی اوُیغون‌لوغو قانونونا گؤره «ێ ı» یوخسا «وُ u»، اینجه‌لرینده ایسه «ی i» یوخسا «ۆ ü» ایشلَنیر. اؤرنک:
- قالێن سؤزدگیشدیریجی اکلر: ێ ı---> قارپێزێ Qarpızı، ێن ın---> پالتارێن Paltarın، وُ u---> اودو Odu، وُن un---> یولون Yolun
- اینجه سؤزدگیشدیریجی اکلر: ی i---> ائلی Eli، ین in---> ایشین İşin، ۆ ü---> گؤلو Gülü، ۆن ün---> سؤزون Sözün
- قالێن سؤزدۆزَلدیجی اکلر: لێق lıq---> آنالێق Analıq، سێز sız---> عایێب‌سێز Ayıbsız، لوُق luq---> قونشولوق Qonşuluq، سوُز suz---> اودون‌سوز Odunsuz
- اینجه سؤزدوزَلدیجی اکلر: لیک lik---> کؤلگه‌لیک Kölgəlik، سیز siz---> دَیَرسیز Dəyərsiz، لۆک lük---> گؤزلوک Gözlük، سۆز süz---> گۆلسوز Gülsüz
قایناق: قێساجێق آذربایجان تۆرکجه‌سی حاقّێندا، کۆیلۆ سعید نجّاری
اونونجو درس: دوزلتمه سؤزلر و سؤزدوزلدیجی شکیلچیلر
یازار : اورمولو
+0 Bəyən
تازا کلمه دۆزَلتمَک اۆچون، کؤک‌لره آرتێرێلان شکیلچی‌لره، "سؤزدۆزَلدیجی شکیلچیلر" دئییلیر.
اؤرنَک:
-دۆزلتمه سؤزلره یئنه سؤزدۆزلدیجی اکلر آرتێرماق ایله‌ن، تازا سؤزلر دۆزلتمک اولار:
چؤرک‌چی+لیک= چؤرک‌چی‌لیک Çörəkçi+lik= Çörəkçilik، باشقان+سێز= باشقان‌سێز Başqan+sız= Başqansız
اؤرنَک:
- باشچێ Başçı
- باشقان Başqan
- باشلێ Başlı
- باشلێق Başlıq
-دۆزلتمه سؤزلره یئنه سؤزدۆزلدیجی اکلر آرتێرماق ایله‌ن، تازا سؤزلر دۆزلتمک اولار:
چؤرک‌چی+لیک= چؤرک‌چی‌لیک Çörəkçi+lik= Çörəkçilik، باشقان+سێز= باشقان‌سێز Başqan+sız= Başqansız
قایناق‌لار: قێساجێق آذربایجان تۆرکجه‌سی حاقّێندا، کۆیلۆ سعید نجّاری
معاصیر ادبی آذری دیلی، پروفسور دوقتور محمدتقی زهتابی، آشینا نشریاتی، 1379 